بازاریابی عصبی تلقیق دو علم بازاریابی و عصب شناسی است یا به عبارت بهتراستفاده از علوم اعصاب درتحقیقات بازاریابی به گونه ای که با استفاده از تکنولوژی پزشکی مانند عکسبرداری مغزی (اف.ام.ار.ای) بدون وارد شدن در جزئیات پیچیده مغز ، واکنش مغز را نسبت به محرک های بازاریابی مانند رنگ خاص یا نوعی خاص از بسته بندی و یا صدای محصول در تبلیغ یا هنگام استفاده از آن چه عکس العملی نشان خواهد داد. اگر بخواهیم یک تعریف لغت نامه ای برای این نوع بازاریابی بیان کنیم بدین صورت خواهد بود که ، درک خواسته های مشتری و تطابق محصولات شرکت ، برای برآورده ساختن آن نیاز و در برگیرنده ی فرآیند سودآوری برای شرکت است.

هدف بازاریابی عصبی

انتقال هرچه بهتر پیام های مغز به دیگران (بازاریاب ها) و افزایش احتمال خرید توسط مخاطب و همچنین کاهش بودجه بازاریابی و تبلیغات. به عنوان مثال اینکه از بین چند محصول کدام یک مغز را جذب کرده و میل به خرید آن بیشتر است و مغز دستور خرید آن را میدهد، می تواند رنگی خاص یا بسته بندی خاص داشته باشد که هدف این نوع بازاریابی، تعیین این محرک ها و اجرای آنها بر روی محصول به منظور جذب مشتری است.

تاریخچه بازاریابی عصبی

اولین بار توسط روانشناسان  در دانشگاه هاروارد در سال 1990 مطرح شد،که با کمک تکنیک های شبیه سازی توسط دو پزشک آمریکایی و بریتانیایی به نام های لاتربر و پیترمانسفیلد مفهوم بازاریابی کلیک خورد تا اینکه در سال 2002 دکتر ال استمینز برنده ی جایزه ی نوبل اقتصاد که به پدر علم بازاریابی عصبی معروف است این علم را اینگونه تعریف کرد : به کارگیری تکنیک های شناسایی مکانیسم های مغزی برای درک بهتر رفتار مشتریان به منظور بهبود استراتزی های بازاریابی مورد  نظر. اولین پژوهش های بازاریابی عصبی در سال 2003 توسط پروفسور رید منتاگ انجام شد که  در سال 2004در سمپوزیوم تخصصی و بین الملل کاربرد شبیه سازی بازاریابی عصبی نورون چاپ شد.

ابزارهای بازاریابی عصبی

برای راه یافتن به ذهن ناخود آگاه افراد ما نیاز به ابزارهایی داریم که به طور مختصر آن ها را بیان خواهیم کرد

1) تصویربرداری با تشدید مغناطیسی عملکردی (اف.ام.آر.آی):

با استفاده از این ابزار، زمانی که افراد در حال تماشای تبلیغات هستند، سر آن ها توسط دستگاه اسکن میشود ،که جریان خون را در نواحی مختلف مغز در هنگام هر فعالیتی به خصوص خرید را نشان میدهد. تقریبا 70 درصد روش های شناسایی از این روش استفاده میکنند.

2) ثبت تغییرات ذهنی یا مغز نگار الکتریکی (ای.ای.جی):          

با قرار دادن یک کلاه در سر افراد مفز آنها در زمان دیدن محصول یا بسته بندی اسکن میشود و همچنین از فواید آن این است که قدرت تفکیک زمانی بالا برای تشخیص تغییرات کوچک در مغز و هکچنین هزینه اش نسبت به روش بالا کمتر است.

3) سیگنال های مربوط به لبخند و اخم افراد (اف.ای.ام.جی):                

در این روش با قرار دادن چند حسگر بر نقاط حساس صورت، احساسات روحی فرد مثل غم، شادی، تنفر، عصبانیت، تعجب و ویژگی هایی نظیر سن، میزان توجه، احساسات و حالات روحی فرد را از روی چهره ی فرد میتوان تشخیص داد. این دستگاه همچنین با ای.ای.جی همزمان استفاده میشود.

4)مسیر نگار فرد (ای.تی) : چشم افراد میتواند اطلاعات فراوانی در مورد اهداف، افکار و اعمال در اختیار ما قرار بدهد.

5) پاسخ های هدایتی پوست (اس.سی.آر) : با نصب دو حسگر بر روی انگشتان و با استفاده از آنالیز اطلاعات، متوجه واکنش مغز در هنگام دیدن تبلیغات یا محصول میشویم.

6) مغز نگار مغناطیسی (ام.ای.جی) : مشاهده مغناطیسی تغییراتی که در امواج مغز رخ میدهد و همچنین قدرت تفکیک زمانی بالا در مقایسه با ای.ای.جی دارد.

کاربرد های بازاریابی عصبی

1 . اهمیت برقراری ارتباط چشمی

دیدن علاوه بر اینکه درک خوبی از محیط به ما میدهد همچنین میتواند حواس دیگر که منجر به افکار غیر منطقی یا تصمیمات ناگهانی میشد را بپوشاند به طوری که تبلیغاتی که  از افراد در آن استفاده می شود  بسیار تاثیر گذارتر از سایرین است، تصاویر و فیلم هایی که بچه ها در آن هستند توجه مشتریان بیشتری را به خود جلب می کنند البته استفاده از افراد  کافی نیست، آنها باید بتوانند با بیننده ارتباط چشمی برقرار کنند.

2. استفاده از بسته بندی مؤثر

اکثر برند های معروف و بزرگ برای بسته بندی محصولات خود از بازاریابی عصبی استفاده میکنند به طوری که واکنش مشتریان به بسته بندی محصولات گاهی مثبت، منفی و حتی خنثی  بوده است. علاوه بر این آنها نظرات گسترده و مختلفی درباره رنگ، متن و تصویر بسته بندی محصولات داشته اند.

3 . رنگ بندی در بازاریابی

یکی از مهمترین نکات در بازاریابی عصبی رنگ بندی است چرا که رنگ ها طیف گسترده ای از احساسات را تحریک میکنند به طوری که بین برخی رنگ ها و احساسات رابطه ی خاصی وجود دارد. متخصصان برای استفاده راحت تر آنها را به گروه هایی تقسیم  کرده اند. مثلا حرفه ای ها از رنگ های سرد استفاده میکنند.

4 . ارتقای تبلیغات تجاری

یکی از اهداف اصلی بازاریابی، توصیف و پیش بینی اثربخشی تبلیغات است. تصمیم گیری ها بیش از آنکه عقلانی و بر پایه ی استدلال باشند، احساسی هستند و حتی تصمیم گیری های عقلانی هم بدون کمک جنبه های احساسی، عملی نمی شود. بازاریابان عصبی با جستجو در ناخودآگاه مغز مصرف کننده می توانند درتبلیغات تجاری کمک فراوانی داشته باشند به طوری که با اسکن مغز و بسته به آن که کدام قسمت از مغز در هنگام دیدن تبلیغات روشن میشود،فرضیه ها بر الگوی ناخودآگاه ذهن مشتریان شکل میگیرد.

5 . ترس از دست دادن

طبق تحقیقاتی که انجام شده در سال 2013 ترس از دست دادن را به عنوان یک تردید فراگیر در نظر گرفت که دیگران ممکن است به دلیل ترس از دست دادن چیزی تمایل به پیوستن مستمر به آنچه دیگران انجام میدهند داشته باشند.

6. شناسایی اولویت های مشتری

یک استراتژی مهم در بازاریابی این است که به خواسته های مخاطب خود گوش دهید. شرکت های بزرگ برای این که بتوانند محصول یا برند خود را در ذهن مخاطب بهتر قرار دهند از روش ای.ای.جی استفاده میکنند به عنوان مثال برخی از شرکت ها برای متقاعد کردن خریداران الکترونیکی خود باید خدمات پرداخت آنلاین را برای آن ها ایجاد کنند.

7. کشف تنظیمات پنهان

یکی از مهم ترین فواید بازاریابی عصبی، کشف تنظیمات پنهان مخاطبان شما است. این در حالی است که مخاطب در باره ی موضوعی نظر خاصی ندارد اما در ناخودآگاه او حقیقت دیگری پنهان است.

8. طراحی وب سایت

الگوهای طراحی، آرم ها، فونت ها، رنگ ها و طرح بندی سایت، عواملی هستند که تاثیر زیادی بر روی تجربه ی آنلاین شما میگذارد. قبل از اینکه بازاریابی توسط وب سایت را آغاز کنید باید بدانید که مشتریان شما دارای چه ویژگی های شخصیتی و رفتاری هستند. به طور مثال سایت های ستونی عمودی تاثیر بیشتری نسبت به سایت های افقی جدید بر مخاطب دارد.

9 . افزایش تاثییرات تبلیغات

در دنیای امروز سازمان ها باید تلاش کند تا محصولاتی تولید کنند تا بیشترین تاثیر را بر مشتری بگذارد و موجب رضایت او شود.

10 . تنظیم قیمت

بخش جذابی از بازاریابی عصبی به ایجاد قیمت و خدمات محصولات می پردازد. قیمت های دقیق بیشتر قابل اعتماد هستند. طبق تحقیقات انجام شده قیمت های رند یا گرد شده منجر به احساس ذهنی درست در مشتری میشود  و در تصمیمات او دخالت میکند. که این موضوع خود در افزایش فروش محصولات تاثیر بسیاری دارد.

انتقادات اخلاقی در بازاریابی عصبی

معظلات بازاریابی عصبی در دو دسته قرار میگیرند : الف ) گروه های مختلف که ممکن است توسط بازاریابی عصبی مورد صدمه یا سوء استفاده قرار بگیرند.  ب ) استقلال و آزادی   مصرف کننده که ممکن است مورد تهدید قرار بگیرد.